Lösemi nedir?
Kan kanseri olarak adlandırılan lösemi, kemik iliğinin anormal hücreler ile dolması ve bu hücrelerin kana ve tüm dokulara yayılması sonucu belirti veren malign (kötü huylu) bir hastalıktır. Lösemiler akut ve kronik olarak ikiye ayrılır. Akut lösemi ani başlar ve tedavi edilmezse kısa sürede ölüme yol açar. Kronik lösemiler ise genelde yavaş ilerler.
Lösemiler hangi bulgu ve belirtiler ile ortaya çıkar?
Hastalardaki klinik bulgular sağlıklı kan hücrelerinin azalmasına bağlı olarak gelişir. Örneğin; kan pıhtılaşmasında rol oynayan trombositlerin azalmasına bağlı kanamalar, vücudumuzun savunma sisteminde rol oynayan lökositlerin azalmasına bağlı olarak ateş, kolay ve sık enfeksiyon gelişimi olur. Kırmızı kan hücrelerinin azalmasına bağlı olarak da anemi ve anemiye bağlı bulgular yani, halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, nefes darlığı gibi bulgular gelişir. Kronik lösemiler de daha sık görülmekle birlikte dalak, karaciğer ve lenf nodlarında büyümede saptanabilir. Ancak lösemi hastalarında bu bulguların hepsi olabileceği gibi sinsi bir şekilde gelişip bulgu da vermeden karşımıza çıkabilmektedir.
Lösemiler nasıl sınıflandırılır?
Lösemiler akut ve kronik olarak ikiye ayrılır. Akut ve kronik lösemiler de kendi içerisinde alt tiplere ayrılmaktadır.
Akut Lösemiler
Akut lösemiler blast adı verilen kan hücrelerin öncüllerinin aşırı çoğalması sonucu ortaya çıkar. Akut lösemi ani başlar ve tedavi edilmezse kısa sürede ölüme yol açar. Akut lösemiler akut miyeloid lösemi (AML) ve akut lenfoblastik lösemi (ALL) olmak üzere ikiye ayrılır. ALL çocuklarda daha sık görülürken, AML yetişkinlerde daha sık görülür.
Kronik Lösemiler
Kronik lösemiler olgun kan hücrelerin aşırı çoğalması sonucu ortaya çıkar. Kronik lösemiler genelde yavaş ilerler. Çoğunlukla yaşlılarda görülürler. Kronik lösemiler, kronik lenfositik lösemi (KLL) ve kronik miyeloid lösemi (KML) olmak üzere ikiye ayrılır.
Lösemilere tanı nasıl koyulur?
Lösemiden tüm sağlık kurumlarında yapılabilen, hızlı sonuç veren tam kan sayımı testi ile şüphelenilebilir. Genellikle lökosit sayısı (akyuvar) artarken diğer kan hücrelerinde düşme görülür. Kronik lösemilerin özellikle erken evrelerinde sadece lökosit sayısı yükselirken, diğer kan hücreleri normal olabilir. Akut lösemilerde sıklıkla lökosit sayısı yükselerir, anemi ve trombositopeni saptanır. Bazı akut lösemi hastalarında tüm kan hücreleri düşük (pansitopeni) saptanabilir. Tam kan sayımında anormallik olan hastaların kan hücreleri periferik yayma yapılarak mikroskopta incelenir. Kesin tanı için kemik iliği incelemesi, akımsitometri testi ve bazı genetik testler yapılır. Lösemi tanısı kapsamlı bir hastanede bu testler ile aynı gün içerisinde konulabilir.
Lösemi tedavisi nasıl yapılır?
Lösemi tedavisi kemoterapi ile yapılmaktadır. Akut lösemilerde kemoterapi sonrası iyileşen hastaların daha sonra tekrarlama riski yüksekse ve hasta ilik nakil için uygunsa allojenik kök hücre nakli yapılır. Kronik lösemilerde hedefe yönelik tedaviler kullanılmaktadır.
